टिकली एवढ्या देशात

यानंतर अजून एक शेतीसंग्रहालय मलेशियात आहे. ते म्हणजे ‘पायनॅपल संग्रहालय’. हे जोहार राज्यातील, ‘पोन्टीयन’ जिल्ह्यातील ‘पेकान नानास’ या शहरात आहे. ‘पेकान नानास’ म्हणजे अननसाचे शहर. म्हणजे जशी आपल्याकडील ‘ऑरेंज सिटी’ तशीच त्यांच्याकडील पायनॅपल सिटी. जोहर राज्याचे मुख्यमंत्री ‘अब्दुल घनी अथमन’ यांच्या हस्ते २००२ मध्ये या अननस संग्रहालयाचं उदघाटन झालं होतं. या संग्रहालयात प्रास्ताविक, ऐतिहासिक आणि कृषिशास्त्र  असे वेगवेगळे विभाग आहेत. अननस पिकाचा इतिहास, पिकतंत्रज्ञान, प्रक्रिया आणि त्यासाठीची साधनं यासारखी माहिती इथं उपलब्ध आहे. एका पिकाला केंद्रस्थानी ठेऊन संग्रहालय बनवन्याची  कल्पना फार मस्त वाटली. आपल्याकडे किती चांगल्या संधी आहेत यासारख्या गोष्टींना. द्राक्षे, डाळिंब, केळी, कापूस, मसाल्याची पिके अशी शेकडो पिके प्राचीन काळापासून भारतभूमीवर पिकवली जाताहेत आणि त्यांच्यावर प्रक्रिया केली जातेय, आणि त्यांची निर्यातदेखील केली जातेय. या पिकांचा इतिहास आणि वर्तमान जर संग्रहालयाच्या माध्यमातून लोकांसमोर आला तर शाळकरी मुलांपासून ते, या व्यवसायात येऊ पाहणाऱ्या लोकांसाठी ते मार्गदर्शक ठरतील.

भारतात आहेत का शेती संग्रहालये? माझ्या चौकस मनाने प्रश्न केला. त्याच्या प्रश्नाबरहुकूम माहिती मिळवल्यावर दोन संग्रहालयांची माहिती मिळाली. पाहिलं ‘राष्ट्रीय शेतीविज्ञान संग्रहालय’ आयसीएआर, दिल्लीत आणि दुसरे पोर्तुगीजांनी गोव्यात बनवलेलं ‘गोवा चित्र मुझियम’. पोर्तुगीजांच्या काळातील गोव्यातल्या लोकांच्या जीवनावर आणि शेतीवर आधारित गोष्टी इथं पहाया मिळतात. पण पीकनिहाय संग्रहालय माझ्या माहितीत नाहीत. 

शेतीसंग्रहालयाच्या या देशातील ज्ञानाचा संग्रह करत करत पुढे निघालो. आकाशात ढगांचा संग्रह झाला आणि त्यातील ज्ञान-तुषारांचा माझ्यावर अभिषेक सुरु झाला. नंतर मात्र या अभिषेकाचे भडिमारात रूपांतर झालं. पावसाने मला झोडपून काढायला सुरवात केली.  मलेशियात प्रवेश करतेवेळी आणि मलेशियातून बाहेर जातेवेळी अश्या दोन्हीवेळी पावसाने झोडपून काढलय. म्हणजे यांच्या देशात प्रवेश करतांना आणि बाहेर जातांना अभ्यंगस्थानाशिवाय सोडत नाहीत का? असा प्रश्न पडला.

मलेशियातील माझा प्रवास आता संपत आलाय. सिंगापूरची सीमा जवळ येतेय. असं रस्त्यावरचे बोर्ड मलशोयन भाषेत सांगताहेत. मला समजावं म्हणून काहींनी इंग्रजीत भाषांतर करून माझे भाषांतराचे कष्ट कमी केले. आज तुझं सिंगापुरी आगमन होईल असं ते म्हणतायेत. पावसाचा अडसरसुद्धा माझं सिंगापूर आगमन थांबू शकणार नाही याची मला खात्री आहे. शेवटी ‘जोहर बारू’ हे सिंगापूरच्या सीमेवरील मलेशियन गाव आलं आणि मी सुटकेचा ओलाचिंब सुस्कारा सोडला.  पोहोचलो एकदाचा. एवढ्या लांबचा प्रवास करून दक्षिणपूर्व आशियाच्या शेवटच्या टोकाला पोहोचलो होतो.