आटपाट नगरजवळ एक गाव होतं. या गावात भिवा आणि शिवा हे सख्खे शेजारी आणि भाऊबंद राहत होते. या भाऊबंधांची घरं एकदुसऱ्यासमोर आणि शेत बांधाला बांध. एका घरात शिजणाऱ्या भाजीचा वास दुसऱ्याच्या घरात आणि एका शेतात फवारलेल्या औषधाचा वास दुसऱ्याच्या शेतात यायचा. त्यामुळे शेजारच्या घरात शिजणारा पदार्थ आणि शेतात फवारलेलं औषध दुसऱ्याला लगेच कळायचं. एकाच्या बायकोला दागदागिणा मिळाला, पैठणी घेतली की दुसऱ्याचं पाकीट हलकं होणार यात शंकाच नाही.

भिवाच्या घरातला जुना जाड टीव्ही जाऊन नवीन सपाट ११ इंच टीव्ही आला. ‘च्या मायला मला पैशाचा माज दाखवतो का?’ असं म्हणत शिवा एक लाखाचा २१ इंच टीव्ही हप्त्याने घेऊन आला.

पुढे शिवाच्या मुलाचे लग्न शेजारच्या गावातील मुलीशी जमले. समोरची पार्टी तशी हलक्यातली आणि आर्थिकदृष्ट्या कमजोर. पण मुलाच्या मर्जीसमोर शिवाची मर्जी चालली नाही. लग्न आटोपले. आपल्या अंगणात वरात जरा जास्त वेळ थांबली होती असा भास भिवाला झाला.

भिवाने मात्र ‘अरे आपण आपल्या मुलीचं लग्न त्याच्या मुलापेक्षा धडाक्यात लावणार’ असं म्हणत ९६ कुळी लग्नाचा घाट घातला. लग्नात जिल्ह्यातलं सर्वात फेमस बॅण्डपथक मागवलं. मुद्दाम शिवाच्या अंगणात जास्तवेळ मिरवणूक थांबवली. या दणकेबाज लग्नाने दोन एकरचा लचका तोडला होता. 

याचा वचपा काढत शिवाने कर्ज काढून नवी कोरी स्कॉर्पिओ दारात आणली. अंगणात पूजा करून भिवाच्या घराकडे तोंड करून गाडी लावली. रोज सकाळी दोन तास गाडी साफ करण्यात जाऊ लागले. भिवाच्या स्वाभिमानाला स्कॉर्पिओचा विंचू डसला आणि कर्ज मिळत नव्हतं म्हणून घर तारण ठेऊन पांढराशुभ्र फॉर्च्युनरचा हत्ती घेऊन आला.

दोघांची शेती बांधला बांध. शिवाने बांधला औत लावलं आणि दीडेक फुटाचा बांध कापला. मग भिवानेही त्याची भरपाई करत वखर लावला. काही वर्षांपूर्वी बैलगाडी जाईल एवढा अजाडजूड बांध, जेमतेम एक पाय ठेवता येईल एव्हडा कुपोषित झाला होता. मग बांधाची केस कोर्टात गेली. आख्ख शेत विकलं गेलं तरी बेहेत्तर पण बांधाची केस हरणार नाही अस्स म्हणत दोघांचीही तालुक्याला कोर्टवारी सुरु झाली. लाखो रुपयांचा चुराडा झाला.

पंचायतीची निवडणूक लागली. शिवा वरच्या आणि भिवा खालच्या, अश्या वेगवेगळ्या पार्टीला पाठिंबा देऊन होते. गोठ्याच्या पडक्या छपराला टेकू देण्यासाठी भिवाने बांबूच्या दणकट काठ्या आणल्या. अंगणात बसून त्यांना साफ करत तेल चोळले. भिवाच्या पंटरने ‘दादा, तुमचा शेजारी निवडणुकीची लै तयारी करून राह्यला बरं का!असं म्हणत ही बातमी भिवाला मीठमसाला लावून सांगितली. खबरदारी म्हणून भिवाने पाचसहा भाले मागवून घेतले. ‘च्या मायला आम्हीबी कमी नाय’ असं म्हणत अंगणातच त्यांची पाहणी सुरु केली. शिवाने दाराआडून हा प्रकार पहिला. या निवडणुकीत भिवाचा काहीतरी डाव दिसतोय हे त्याने ओळखले आणि दुसऱ्या दिवशी  तालुक्यातील पाव्हण्याला फोन करून १०-१२ तलवारी मागवून घेतल्या. आता मात्र, या निवडणुकीत रक्तपात होणार याची शिवाला खात्री पटली, आणि आमदारसाहेबांना पाच लाख रुपयांचा मलिदा चारत डबल बोअर बंदुकीचं लायसन मिळवलं. निवडणूक संपल्या. शिवा आणि भिवाने भावकीत दुश्मनी पत्करत लाखो रुपयाची सव्याज होळी केली होती.

**************************************************

अश्या पद्धतीने….

भिवा आणि शिवा पारंपरिक दुश्मनी निभावत जगताहेत.

सोसायटीच्या कर्जासाठी दरवर्षी उंबरठे झिजवताहेत.

कोर्टकचेरीच्या कामासाठी जिल्ह्याला फेऱ्या मारताहेत. 

एका बँकेचा हफ्ता भरण्यासाठी दुसरीला साकडं घालताहेत.

वडिलोपार्जित शेती वर्षागणिक कमी होतेय.

मुलं जेमतेम दहावी पर्यंत पोहोचली आणि घरी आली. बापाला शिव्या देत सुशिक्षित शेतमजुरी करताहेत.

गावात ‘तंटामुक्त गाव’ समिती बनली. वशिल्याने भिवा आणि शिवा दोघांनीही त्या समितीत वर्णी लावून घेतली. 

सध्या ते तंटामुक्त गावाच्या समितीत भांडतात.   

**************************************************

दरम्यान….

निवडणुका पार पडल्या. कोणालाही बहुमत न मिळाल्यामुळे दोन्ही पक्षाच्या नेत्यांनी युती करून सरपंचपद अडीच-अडीच वर्षे वाटून घेतलं. दोघेही ग्रामपंचायतीची कमाई अर्धीअर्धि वाटून, गळ्यात गळा घालून श्रीमंत होताहेत.

भिवाशिवाची जमिनीची केस लढणाऱ्या वकिलांचे बंगले उभे राहिले.

भिवाच्या शेजारी राहणाऱ्या, कोणाच्याही अध्यात मध्यात न पडणाऱ्या हरितात्याने शेतात ड्रीप लावली,  ग्रीनहाऊस केलं. त्याची फुलं परदेशात निर्यात होऊ लागली. अजून पाच एकर नवीन शेती घेतली. मुलगा शिकला, पीएचडी करून परदेशात गेला.

शिवाचा शेजारी जितुकाका आणि म्हादबाने बांधाचा वाद समुपचाराने मिटवून, तो पैसे शेतीच्या विकासासाठी लावला.

आंतर्राष्ट्री असो वा गावातला…. तंटा आणि तंटामुक्तीची ही घंटा सारखीच आवाज करते.  फरक फक्त एवढाच…. आंतरराष्ट्रीय तंटा टीव्ही आणि पेपरात चघळला जातो आणि गावातला सकाळी डबे घेऊन नदीकाठी जातांना. पोट आणि पोटातील बातम्या, इथंच साफ होतात. 

(या कहाणीतील सर्व घटना आणि पात्र काल्पनिक आहेत. त्यांचा कोणत्याही चर-आचर, सजीव–निर्जीव, व्यक्ती अथवा घटनेशी काडीचाही संबंध नाही. योगायोगाने आपल्याला काही साधर्म्य वाटल्यास तो भास समजावा आणि चिंतन करावे ही विनंती.)